نگاهی به وبسایتهای خرید آنلاین بلیط هواپیما در ایران نشان می‌دهد که برای مثال برای خرید بلیطی یکطرفه از تهران به بندرعباس باید بین ۵۰۰ هزار تا یک میلیون تومان پرداخت؛ رقمی باورنکردنی که احتمالا تا کنون در تاریخ حمل و نقل هوایی ایران سابقه نداشته است.حق بشریت
افزایش سرسام‌آور بهای بلیط پروازهای داخلی، مسافرانی را که پیش از اندیشیدن به این معضل باید با مشکلات دیگری از جمله تامین هزینه‌های سنگین زندگی روزمره و محافظت از خود در مقابل آلودگی به ویروس کرونا دست و پنجه نرم کنند، درمانده‌تر از هر زمانی کرده است و به نظر می‌رسد با وجود اظهارنظرهای پیاپی مقامات دولتی و نمایندگان مجلس ایران، هنوز در عمل راهی برای مهار این معضل به اجرا گذاشته نشده است.
معضل افزایش بهای پروازهای داخلی از کجا آغاز شد؟
در نیمه مهرماه بود که انجمن شرکتهای هواپیمایی اعلام کرد بر اساس تصمیم ستاد مقابله با کرونا و با هدف حفظ فاصله میان مسافران در داخل هواپیما، ایرلاین‌ها موظف هستند تنها از ۶۰ درصد ظرفیت هواپیماهای خود برای حمل و نقل مسافر استفاده کنند و خسارت وارد شده به علت خالی بودن ۴۰ درصد از صندلی‌های هواپیماهایشان را نیز از محل افزایش بهای بلیط جبران کنند.
به این ترتیب نرخ‌نامه جدیدی برای بهای پروازهای داخلی منتشر شد که بر اساس آن از آبان امسال بهای بلیط پروازهای داخلی ۱۵۵ درصد افزایش پیدا می‌کرد؛ بطور مثال بهای بلیط مسیر بندر عباس-تبریز، به حداقل ۴۹۱ هزار تومان و حداکثر ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان می‌رسید.
اعتراض نمایندگان مجلس
انتشار خبر افزایش بهای ۱۵۵ درصدی بلیط پروازهای داخلی، اعتراض بسیاری را در ایران در پی داشت؛ از جمله نمایندگان مجلس شورای اسلامی که این کار را غیرواقعی و تخلف دانستند و از ورود کمیسیون عمران مجلس به این موضوع خبر دادند.
از جمله اینکه بنا بر گزارش روزنامه همشهری، اقبال شاکری عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه نرخ‌نامه جدید حمل و نقل هوایی را متناسب با هزینه‌های مصرفی ایرلاین‌ها نمی‌داند، اعلام کرد: «بعد از اعلام نرخ‌نامۀ جدید، دلایل افزایش قیمت‌ها و تناسب این مسائل با میزان هزینه‌ها را بررسی کردم. حتی با چند کارشناس و مسئول مرتبط نیز در این رابطه صحبت کردم، از این رو به نظر می‌رسد که نرخ‌های اعلامی به هیچ وجه واقعی نیست.»
واکنش دولت
وزیر راه و شهرسازی نیز از دیگر معترضان به این افزایش بهای ۱۵۵ درصدی بود. او اعلام کرد: «قیمت‌های جدید اعتبار ندارد و لغو شده است.»
به این ترتیب در پی اعلام موضع وزیر راه، جلسه‌ای با حضور رئیس سازمان هواپیمایی کشوری و مدیران شرکتهای هواپیمایی برگزار شد و درنهایت اعلام گردید که قیمت بلیت پروازهای داخلی دست‌کم تا اول آبان افزایش نخواهد یافت.
با این وجود به گفتۀ شماری از دفاتر فروش بلیط در داخل ایران، ایرلاین‌ها به این تصمیم توجهی نکرده و در پی توافقی مخفیانه میان خود، نرخ بلیط‌ها را افزایش داده‌اند.
خبرگزاری «خانه ملت» با انتشار عکسی از دو نرخ نامه قدیم و جدید ایرلاین‌ها در این موضوع نوشت: «طبق نرخ‌نامه جدید و مورد توافق ایرلاین‌ها، کف و حداقل قیمت بلیط هواپیما نسبت به نرخ‌نامه قبلی حدود ۱۰۰ درصد افزایش یافته است. به گفته برخی از فعالان شرکتهای خدمات گردشگری، این افزایش مورد توافق ایرلاین‌ها بوده و اگر شرکت هواپیمایی این نرخ‌نامه را رعایت نکرده و بلیط را با قیمت پایین‌تر ارائه کند، از سوی ایرلاین‌ها تحریم خواهد شد.»
مهلت یک هفته‌ای مجلس به شرکتهای هواپیمایی
تداوم افزایش بهای بلیط هواپیماها بار دیگر اعتراض نمایندگان مجلس را برانگیخت و درنهایت روز گذشته (سه‌شنبه ۲۹ مهر) جلسه‌ای این بار میان مدیران سازمان هواپیمایی کشور با نمایندگان مجلس در کمیسیون عمران برگزار و درنهایت اعلام شد که این کمیسیون «یک هفته» به سازمان هواپیمایی و ایرلاین‌ها فرصت می‌دهد تا پس از انجام یک کار کارشناسی، درخواست نهایی خود برای افزایش قیمت‌ها ارائه کنند تا این موضوع در این کمیسیون به بحث گذاشته شود.
پس از آن نیز سازمان هواپیمایی کشور اعلام کرد که افزایش بهای بلیط‌ها موقتا «تا هفته آینده» متوقف خواهد شد.
استدلال شرکتهای هواپیمایی
شرکتهای هواپیمایی تقصیر این افزایش بها را به گردن کرونا و افزایش قیمت ارز می‌اندازند و می‌گویند وعدۀ حمایت مالی دولت از این شرکتها نیز موثر نبوده است.
در همین راستا روزنامه اقتصادی «تعادل» به نقل از مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکتهای هواپیمایی ایران می‌نویسند که این شرکتها تا پایان فروردین امسال ۴۰۰۰ میلیارد تومان زیان دیده‌اند و پس از آن نیز میزان خسارات ناشی از پرواز نکردن آنها به حدود ۱۰۰۰ میلیارد تومان در ماه رسیده است.
آقای اسعدی همچنین در گفتگو با خبرگزاری ایرنا با اشاره به وعدۀ دولت برای حمایت ۲ هزار میلیارد تومانی از این بخش گفت: «وام کرونایی فقط به دو ایرلاین تعلق گرفت و باقی ایرلاین‌ها در صف بانک‌ها برای دریافت این وام هستند... بانک‌ها بهانه می‌آورند و برای ایرلاین‌ها ضمانتنامه‌های سنگین تقاضا دارند که دریافت این وام را با سختی مواجه کرده است.»
او با اشاره به اینکه «هزینه‌های ایرلاین‌ها ارزی است» نیز گفت: «هر دقیقه ۳۰۰ هزار دلار به صنعت هوایی صدمه وارد می‌شود که به این راحتی‌ها نمی‌توان از پس جبران آن برآمد، با این حال اگر اجازۀ پرواز با ظرفیت کامل را داشته باشیم تا ۴۰ درصد بلیت را ارزان می‌کنیم.»
بنا بر اعلام خبرگزاری «میزان» مقصود اسعدی سامانی در توضیح افزایش بهای اخیر نیز گفته است که اگرچه «طبق دستور وزیر راه و شهرسازی افزایش نرخ روی بلیط پروازهای داخلی نخواهیم داشت، اما با یک دامنه نرخی در شهریور سال گذشته توافق شده بود که شرکتهای هواپیمایی ارائه کردند.... در آن دامنه نرخی، شرکتهای هواپیمایی مجاز به فروش بلیط خود هستند. به طور مثال اگر بلیط پرواز تهران - مشهد بین ۳۵۵ هزارتومان تا ۷۰۱ هزار تومان باشد، شرکتها مجاز به فروش بلیط خود در این دامنه نرخی هستند و طی روز‌ها و زمان‌های گوناگون بلیط خود را در این دامنه نرخی عرضه می‌کنند.»
خواست شرکتهای هواپیمایی: محدودیت حداکثر ۶۰ درصد ظرفیت را بردارید
مقصود اسعدی سامانی در گفتگو با ایرنا اینگونه ادامه می‌دهد: «تصمیم به افزایش قیمت‌ها موقتی است، حتی به همین دلیل است که هنوز نرخ‌نامه جدید را روی سایت شرکت نگذاشتیم و ممکن است تا اول آبان تغییر داشته باشد.... اگر شرط محدودیت ۶۰ درصدی مسافرگیری در پرواز که مصوب ستاد ملی مبارزه با کرونا است برداشته شود و ایرلاین‌ها مجاز به مسافرگیری با ظرفیت کامل شوند، ما هم نرخ‌ها را کاهش خواهیم داد.»
او درباره نگرانی از شیوع ویروس کرونا از طریق سفرهای هوایی نیز گفت: «انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی (یاتا) اعلام کرده است که از ابتدای شیوع ویروس کرونا و با جابه‌جایی یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون مسافر، تنها ۴۴ مورد ابتلا به کرونا در پروازها گزارش شده است. یعنی در هر ۲۷ میلیون نفر یک مسافر؛ بر این اساس امکان حذف مصوبه کرونا وجود خواهد داشت بدون اینکه تهدیدی برای سلامت مسافران باشد.»
اوضاع در دیگر نقاط دنیا چگونه است؟
در حالی شاهد افزایش ۱۵۵ درصدی بهای بلیط هواپیماها در ایران هستیم که نگاه به این موضوع در دیگر نقاط جهان متفاوت است و شرکتهای هواپیمایی بین‌المللی بر این باورند که «اکنون زمان افزایش بهای بلیط نیست.»
شرکتهای بین‌المللی (در رویکردی متفاوت با خطوط هواپیمایی داخل ایران) هم اکنون در تلاشند برای حفظ مشتریان خود و حفظ اعتماد و اطمینان آنها به شرکتشان، بهای بلیط هواپیماها را در ایام کرونا حتی با ضرر و زیان اقتصادی وارد شده بر شرکت افزایش ندهند.
در سطح بین‌الملل حتی بهای بلیط‌های «کلاس تجاری» (Business Class) هواپیماها نیز افزایش نیافته است زیرا بسیاری از ایرلاین‌ها بر این موضوع واقفند که با برگزاری آنلاین و مجازی بسیاری از جلسات تجاری، از شمار مسافران صندلی‌های گران قیمت آنها نیز کم شده است.